Denar rzymski i szeląg krzyżacki
8 kwietnia 2022
W 2018 r. Stowarzyszenie Mieszkańców Gminy Annopol „SZANSA” w ramach pozwolenia Lubelskiego Konserwatora Zabytków prowadziło poszukiwania przy użyciu detektorów metali w Świeciechowie Poduchownym, gm. Annopol. Prace miały na celu odkrycie zabytków związanych
z przebiegającymi tutaj szlakami handlowymi, prowadzącymi z Mazowsza i środkowej Polski do Grodów Czerwieńskich oraz na Ruś1. W gronie licznie odnalezionych zabytków metalowych (m.in. monet z XV-XX w., guzików, biżuterii, dewocjonalii oraz okuć), wyróżniają się szczególnie dwie monety.
Pierwszą monetą wymagającą szerszego komentarza jest rzymski denar
z okresu republiki L. Tituriusa Sabinusa, wybity w 89 r. przed Chr. (fot. 1).
Fot. 1. Denar L. Tituriusa Sabinusa, fot. K. Grabowska
Opis monety:
Republika Rzymska, L. Titurius Sabinus, denar, 89 r. przed Chr., men. Rzym.
Av.: legenda nieczytelna, brodata głowa króla Tytusa Tacjusza w prawo.
Rv.: legenda nieczytelna, żołnierz niosący kobietę (porwanie Sabinek).
Moneta w bardzo złym stanie, mocno wytarta, 3,14 g, 20,7 mm. RRC 344/1a.
Awers monety przedstawia brodatą głowę Tytusa Tacjusza skierowaną w prawo, zaś na stronie odwrotnej zachował się fragment rysunku dwóch żołnierzy niosących kobiety, symbolizującego porwanie Sabinek. Dotychczas na terenie Europy Środkowo-Wschodniej (na północ od Sudetów
i Karpat, obszar Polski, zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy) zarejestrowano tylko 11 monet L. Tituriusa Sabinusa3. Jednakże przeważająca liczba znalezisk tego emitenta pochodzi z terenu Polski (…)
Kolejną moneta (fot. 2) jest szeląg wielkiego mistrza Marcina Truchsess von Wetzhau-sen (1477–1489). Monety szelężne tego władcy zaliczają się do emisji tzw. złych szelągów, o zmniejszonej wadze, wynoszącej średnio około 1,34 g10. Szelągi te wybijano w obniżonym standarcie kruszcowym, zawierając jedynie ok. 0,27 g srebra11. Moneta ta jest interesująca ze względu na swoją proweniencję, albowiem pieniądz krzyżacki nie należy do częstych odkryć na terenie obecnego województwa lubelskiego. Znamy je-dynie kilka znalezisk luźnych monet Państwa Krzyżackiego, w tym większość pochodzi z Lublina. (…) Stan zachowania monety (wytarcia oraz niska waga) mogą sugerować, że szeląg ten mógł zostać zgubiony w XVI w. lub na początku XVII w. Szelągi krzyżackie późniejszej emisji krążyły na rynku pieniężnym Polski jeszcze w XVII w., będąc odpowiednikiem szeląga koronnego.(…) (fot. 2).
Opis monety:
Prusy, Marcin Truchsess von Wetzhausen (1477–1489), zły szeląg [1477–1489], men. Królewiec.
Av.: * MAGIST ...V PR, tarcza wielkiego mistrza.
Rv.: M MO... ...RVM PR, tarcza krzyżacka.
Bilon, wytarty, 1,11 g, 19,5 mm. Voßberg 1030–1032; BftM 910–914.
nr. inw. 24/1351.
Materiał pochodzi z artykułu Monety znalezione w Świeciechowie Poduchownym, gm. Annopol (działka 1351) – analiza wstępna wybranych monet, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Lubelskiego”, t. 23, s. 174–180. Autor Michał Grabowski.
http://wkz.lublin.pl/wp-content/uploads/2022/01/WK_2021.pdf